اطلاعات فنی روغن موتور
فاکتور های تعیین کننده در انتخاب روغن موتور:
1-فاکتور API روغن موتور :
شاخص American Petroleum Institute یا به اختصار API که توسط انجمن نفت امریکا مطرح گردیده است بیان گر کیفیت روغن موتور است. این شاخص که با 2 حرف انگلیسی بر روی بطری روغن موتور مشخص است نشان دهنده کیفیت روغن موتور است. حرف اول بیان گر نوع سوخت (دیزل یا بنزین) و حرف دوم بیان گر نوع کیفیت روغن موتور می‌باشد که از اولین حرف الفبای انگلیسی شروع می‌شود.
شاخص های قدیمی به صورت …SA /SB/SC/SD/SE/SF است که این روغن موتورها از کیفیت پایینی برخورداند و می توان گفت استفاده از این روغن موتورها در خودروهای امروزی کاملا منسوخ شده است. امروز بیشتر از روغن موتورهایی با شاخص SJ/SL/SM/SN استفاده می‌شود.
برای انتخاب شاخص کیفیت روغن موتور بر اساس آنچه در دفترچه خودروی شما ذکر شده است بهتر است از همان سطح یا سطوح بالاتر استفاده نمایید و از روغن موتورهای با سطوح کیفیت پایین تر به هیچ عنوان استفاده نکنید. بدیهی است روغن موتورهای تولید شده در سطوح کیفی بالاتر دارای قابلیت های فنی بیشتری می‌باشند و این موضوع ارتباطی با سال ساخت خودروی شما ندارد. روغن‌های با شاخص کیفیت SM و SN بهترین انتخاب برای خودرو شما می‌باشند.
همچنین شما می توانید از روغن موتور با کیفیت SN به جای SM استفاده کنید زیرا کیفیت این روغن بالاتر از کیفیت روغن موتور SM است و نه تنها آسیبی متوجه موتور خودرو شما نمی‌شود بلکه از نظر کیفیت مناسب تر هم می‌باشد. ولی برای مثال اگر در دفترچه راهنما خودرو شما ذکر شده باشد که از روغن موتور با کیفیت SN استفاده کنید، پیشنهاد می شود از روغن با یک رتبه پایین تر استفاده نکنید یعنی روغنی با شاخص SM مناسب خودرو شما نیست. نمودار زیر به خوبی این موضوع را نشان می دهد که با گذشت زمان و پیشرفت تکنولوژی این شاخص روغن موتور چگونه از SA به SN ارتقاء یافته است. پس بهتر است برای خرید روغن موتور حتما به این فاکتور مهم دقت کنید و از روغن موتورهایی با کیفیت بالا برای خودرو خود استفاده کنید.
شاخص کیفیت روغن موتور بر اساس API
2-فاکتور SAE ( غلظت روغن موتور):
یکی دیگر از فاکتورهایی که در انتخاب روغن موتور نقش اساسی دارد، نوع روغن موتور از نظر گرانروی (ویسکوزیته) آن است. یعنی غلظت روغن موتور باید به چه میزان باشد تا با توجه به نوع کارکرد موتور و شرایط آب و هوایی، روغن موتور بهترین عملکرد را داشته باشد. انجمن مهندسین خودرو (Society or Automotive Engineers) یا به اختصار SAE برای تعیین گرانروی روغن موتور استاندارد خاصی را طرح کرده‌اند که نحوه انتخاب روغن موتر را به مراتب ساده تر می‌کند و شما به راحتی می‌توانید روغن موتور مناسب خودرو خود را خریداری کنید. البته باید به این نکته توجه کرد که با پیشرفت تکنولوژی روغن موتورهای چند حالته (Multi Grade) وارد بازار شده‌اند که در دماهای مختلف عملکرد مطلوبی از خود نشان می‌دهند. اگر با دقت به بطری روغن موتور نگاه کنید این شاخص به صورت‌های زیر بر روی بطری روغن موتور مشخص شده‌اند.
(SAE: 10W-40 , 05W-40 , 05W-30 , 10W-30 , 20W-50 , 0W-20 , …)
عدد اول قبل از حرف W نشان دهنده گرانروی روغن موتور در دمای پایین (فصل زمستان) است و هرمقدار این عدد کوچک باشد روغن موتو رقیق تر است یا به اصطلاح گرانروی پایین تری دارد. این عدد نقش مهمی در استارت اول در روزهای سرد زمستان دارد. زیرا برای روغن کاری موتور در این حالت روغن موتور باید به مراتب رقیق باشد تا روانکاری به خوبی انجام شود زیرا به علت سرمای هوا در فصل زمستان ممکن است روغن موتور به مراتب غلیظ تر شود و در نتیجه حرکت آن بین قطعات مکانیکی موتور به کندی انجام شود که این امر باعث آسیب به موتور و خوردگی قطعات به دلیل روانکاری نادرست داخل موتور می‌شود. بنابراین هرچه این عدد کوچکتر باشد، روغن موتور رقیقتر است و به شما این اطمینان را می دهد که در همان استارت اول کل اجزای داخلی موتور روغن کاری شده و موتور به راحتی روشن شود .
عدد دوم بعد از حرف W نشان دهنده غلظت روغن موتور در درجه حرارت های بالا است و هرچه این عدد بزرگتر باشد غلظت روغن موتور بالاتر و یا به اصطلاح سنگین تر است. برای مثال اگر شما در شهری مثل اهواز زندگی می کنید که دمای هوای آن ممکن است تا 40+ درجه سانتی گراد افزایش پیدا کنید پس بهتر است روغن موتوری انتخاب کنید که با توجه به گرمای هوا و گرمای داخلی موتور خاصیت روانکاری خود را از دست ندهد یعنی غلظت آن به مقداری کافی باشد چون ممکن است روغن موتور در این شرایط (دمای بالای محیط و دمای داخلی موتور) کاملا رقیق شود و در نتیجه کارایی خود را از دست بدهد. بنابراین بهتر است برای خرید روغن موتور به جدول زیر که نشان دهنده محدوده دمایی روغن موتور بر اساس گرانروی است، دقت کنید.
غلظت روغن موتور
برای مثال روغن موتور 10W-40 با توجه به جدول در بازه دمایی 30- تا 40+ درجه سانتی گراد کاربرد دارد. بنابرابن با استفاده از نمودار بالا می توان به راحتی روغن موتور مناسب را بر اساس شرایط آب و هوایی منطقه ای که در آن زندگی می کنید را بدست آورید. برای مثال دمای شهر تهران و اطراف آن در تابستان در محدوده دمایی 10- درجه سانتی گراد تا 40+ درجه سانتی گراد است، بنابراین با توجه به این رنج دمایی روغن موتوری مناسب است که گرانروی آن در دمای بالا زیاد باشد در نتیجه استفاده از روغن موتورهایی با شاخص گرانروی 15W-40 و یا روغن 10W-40 در این بازه دمایی پیشنهاد می‌شود.
روغن موتور مناسب برای مناطق سرد سیر:
برای مناطق سرد سیر بهتر است از روغن موتور هایی استفاده شود که در دماهای پایین، رقیق تر هستند یا به عبارت دیگر گرانروی پایین تری دارند تا در هنگام اولین استارت در روز سرد به موتور خودرو آسیبی وارد نشد و موتور به راحتی روشن شود. اگر گرانروی بالا باشد ممکن است در این شرایط روغن موتور به خوبی عمل روانکاری را در استارت اول انجام ندهد و همین امر موجب آسیب رساندن به موتور شما شود. اردبیل، شهرکرد، تبریز، همدان، سنندج… از جمله شهرهایی هستند که بهتر است از روغن موتورهایی با گرانروی پایین استفاده کنند. برای مثال روغن های0W-20, 0W-30,0W-40, 5W-30,05W-40….. برای این شهرها مناسب است.
روغن موتور مناسب برای مناطق گرم سیر:
برای شهرهایی که در مناطق گرمسیر کشور واقع شده‌اند، روغن موتورهایی مناسب است که گرانروی بالایی دارند. برای مثال شهرهایی چون بندرعباس، سیستان بلوچستان، اهواز، اصفهان، کرمان و… بهتر است از روغن موتورهایی استفاده شود که در دمای بالا گرانروی و یا غلظت بالایی دارند. برای مثال روغن موتورهای 10W-50,10W-40,20W-50,15W-50… انتخاب معقولانه ای برای این شهر ها است. پس بهتر است قبل از خرید روغن موتور به این شاخص مهم دقت کنید.
3-فاکتور پایه روغن موتور
یکی دیگر از فاکتور هایی که در انتخاب روغن موتور مهم است، فاکتور پایه روغن موتور است. فرآیند تولید هر روغن موتور با روغن موتور دیگر کاملا متفاوت است. روغن موتورهای تولید شده بر اساس نوع پایه روغن موتور تولید به 3 نوع زیر تقسیم بندی می شوند.
- روغن موتور مینرال (Mineral)
- روغن موتور نیمه سنتتیک (Semi Synthetic)
- روغن موتور سنتتیک یا تمام سنتتیک (Full Synthetic)
روغن موتور مینرال:
شاید به نوعی می توان گفت این نوع روغن موتور، اولین روغن موتور تولید شده است که در فرآیند تولید آن هیچ گونه عملیات بهینه سازی صورت نگرفته است. در واقع این روغن موتور بر پایه نفت خام تولید شده و بدون اصلاح سازی ساختار شیمیایی وارد بازار می شود. این روغن موتور مخصوص خودروهای قدیمی و کلاسیک است. با توجه به اینکه این روغن موتور نسبتاٌ ارزان قیمت است ولی به دلیل ساده بودن آن، بازه زمانی بین دو تعویض روغن موتور کوتاه تر است.
روغن موتور نیمه سنتتیک:
این روغن موتور ترکیبی از روغن موتور های سنتتیک و روغن موتور ساده (مینرال) است. ساختار شیمیایی روغن موتورهای سنتتیک به طور قابل ملاحضه‌ای اصلاح شده است که مقاومت، دوام و کارایی آن بالاتر رود. استفاده از این روغن موتور در خودروهای امروزی و البته نه چندان گران قیمت کاربرد دارد. این نوع روغن موتور برای خودروهایی مانند پژو 206، پژو 405 ، پژو پارس، سمند، تیبا، ام وی ام و …. مناسب است. قیمت این نوع روغن موتور بالاتر از روغن موتور مینرال است و بازه تعویض آن طولانی تر است.
روغن موتور سنتتیک یا تمام سنتتیک:
این روغن موتور بر اساس آخرین تکنولوژی در ساخت روغن موتور تولید شده است که تمام ناخالصی های روغن موتور به طور کامل حذف شده و ساختار شیمیایی آن به گونه ای تقویت شده است که مقاومت بالا و روانکاری بهتری نسبت به بقیه روغن موتورها دارد. روغن موتورهای تمام سنتتیک مخصوص خودروهایی با تکنولوژی بالا است، برای مثال بنز، بی ام و، تویوتا ، هوندا ، هیوندای و کیا و… می‌بایست از این نو روغن موتور استفاده کنند. قمیت این روغن موتور به مراتب بالاتر از روغن موتورهای مینرال و نیمه سنتیک است است.
هر چند که روغن موتور تمام سنتتیک از نظر نوع عملکرد دارای کارایی بهتری است ولی انتخاب این روغن موتور برای بعضی از خودروها مناسب نیست و یا ضرروتی به خرید این نوع روغن موتور نیست زیرا فقط هزینه های اضافی بر روی دستان شما باقی خواهد گذاشت.
روغن سنتتیک اولین بار به طور انبوه توسط آلمانی‌ها در جنگ جهانی دوم تولید شد. به دلیل نبودن نفت، دولت آلمان با استفاده از ذغال سنگ و گاز متان روغنی را تولید کرد که به دلیل چسبندگی خوب مولکول‌های روغن از آن برای موتورهای هواپیما استفاده می‌کرد. بعدا با پیشرفت تکنولوژی و بهبود فرایند تصفیه، روغن سنتتیک به روغن تمام سنتتیک تبدیل شد.
جمع بندی:
در انتخاب و خرید روغن موتور بهتر است قبل از هر چیز به دفترچه راهنما خودرو خود مراجعه کنید و بعد فاکتورهای دیگر را در نظر بگیرید هرچند که ممکن برای مثال دفترچه خودرو شما روغن خاصی را برای خودرو پیشنهاد کرده باشد که این انتخاب ممکن است در شرایط آب و هوایی مطلوب و یا بر اساس شرایط آب و هوایی کشور تولید کننده خودرو باشد، ولی اگر شما در مناطق سرد سیر و یا گرم سیر زندگی می کنید بهتر است کمی در انتخاب و خرید روغن موتور نسبت به شرایط آب و هوای هوشیار تر باشید.