آشنایی با روغن موتور

 

 

آشنایی با روغن موتور

 

روغن موتور چیست؟

 

روغن موتور از ترکیب روغن پایه نفتی به اضافه ادتیوها بدست می آید. وظایف مهم روغن موتور عبارتست از:

 

روانکاری(کاهش دهنده اصطکاک بین قطعات)، کاهش سایش قطعات موتور، شست و شوی داخل موتور و تمیز نگهداشتن قطعات داخل موتور از دوده و ترکیبات حاصل از تجزیه روغن و رسوبات بین قطعات، آب بندی کامل بین سیلندر و پیستون، خنک نمودن قطعات داخلی موتور، کارکرد بهینه قطعات،متحرک موتور در دماهای مختلف و محافظت قطعات موتور در مقابل خوردگی و ضربه گیری.

 

طبیعی است با توجه به ترکیب گفته شده در خصوص ساختارروغن موتور، کیفیت آن را وابسته به افزودنیهای آن بدانیم و هم اینکه دقت کنیم تشخیص کیفیت مواد افزودنی با دیدن، استنشاق و لمس کردن امکانپذیر نمی باشد. باید به این نکته توجه کنیم روغن موتور در مدت زمان مشخصی از کارکرد خودرو باید تعویض گردد، زیرا مواد افزودنی خواص خود را طی عملکرد از دست می دهند.

 

نقش مواد افزودنی اصلی به موتور:

 

۱) مواد افزودنی بالا برنده شاخص گرانروی. به جریان روغن موتور کمک می کند.
۲) مواد ضد اکسیداسیون از اکسیداسیون روغن و درنهایت تشکیل لجن جلوگیری می نماید.
۳) مواد صابونی(پاک کنند) برای پاکیزه نگهداشتن موتور استفاده می شود، چون آلودگیهای مختلف را در حالت معلق نگه می دارد و مانع از نشستن آنها بر روی قطعات موتور میشود
۴) مواد ضد خوردگی
۵) مواد ضد زنگ
۶) مواد ضد کف کردن روغن
۷) مواد کاهش دهنده اصطکاک

 

طبقه بندی روغن موتور :

 

۱) از نظر کیفیت
۲) از نظر غلظت

 

 

 

طبقه بندیهای گوناگونی دردنیا متداول است که اغلب تولید کنندگان بر اساس استاندارد یکی از موسسات API , USMSCCMC , محصولات خود را معرفی میکنند. و متداولترین آن طبقه بندی انجمن نفت آمریکاست.

 

 

 

الف) طبقه بندی انجمن نفت آمریکا (API:  American petroleum institute)
حرف اول، معرف نوع موتور محل مصرف ( حرف C برای خودروهای دیزلی و حرف S برای برای خودروهای بنزینی) و حرف دوم، نشان دهنده سطح کیفیت روغن خواهد بود. به این مفهوم که حرف A پایینترین سطح کارایی را نشان می دهد و با بالا رفتن حروف سطح کارایی نیز افزایش خواهد یافت. مانند SG , SJ , SLSM , ,… سطوح کارایی بالاتر، نشان از میزان افزودنیهای بیشتر در روغن بوده و در تست آزمایشگاهی و عملکردی، شرایط حادتری را تحمل می کنند. افزودنیهای مختلف، مقاومت روغن را برای شرایط سخت حراری و فشار زیاد موتور بهینه می کنند.

 

 

 

 

 

ب) طبقه بندی بر اساس ارتش آمریکا و انگلیس USMS ; United state military یا MIL-L ; Military lubricant و به معنای روغن روان کننده از نظر طبقه بندی نظامی است. (از بالا به پایین افزایش کیفیت)
MIL-L-2104A
MIL-L-2104B
MIL-L-2104C
MIL-L-2104D و…
MIL-L-212-60C
MIL-L-45199B
MIL-L-46115
MIL-L-46152A
MIL-L-46152B و…

 

 

 

ج) طبقه بندی سازندگان اتومبیل کشورهای بازار مشترک اروپا که مخفف آن به فرانسه (CCMC) نامیده می شود.
CCMC G1
CCMC G2
CCMC G3 و…
البته طبقه بندیهای دیگری نیز وجود دارد که عمومیت ندارند؛ مانند طبقه بندی شرکت فلکس واگن (VW) یا شرکت مان (man).
 
 

استانداردهای API برای موتورهای بنزینی:

کیفیت ها را با حروف L بهترین A ضعیفت ترین نمایش میدهند.

 

دسته وضعیت سرویس
SL جاری برای همه موتورهای خودرو در حال حاضر مورد استفاده است. معرفی شده در ۲۰۰۱ روغن SL  برای ارائه عملکرد بهتر در دمای بالا طراحی شده و روغن کمتری مصرف می شود.
SJ جاری برای موتورهای سال های ۲۰۰۱ و قدیمی تر
SH منسوخ برای موتورهای سال های ۱۹۹۶ و قدیمی تر
SG منسوخ برای موتورهای سال های ۱۹۹۳ و قدیمی تر
SF منسوخ برای موتورهای سال های ۱۹۸۸ و قدیمی تر
SE منسوخ برای موتورهای سال های ۱۹۷۹ و قدیمی تر
SD منسوخ برای موتورهای ۱۹۷۱ و قدیمی تر
SC منسوخ برای موتورهای ۱۹۶۷ و قدیمی تر
SB منسوخ برای موتورهای بزرگتر است. فقط در زمانی که به طور خاص توسط سازنده توصیه شود.
SA منسوخ برای موتورهای قدیمی تر. فقط در زمانی که به طور خاص توسط سازنده توصیه شود.

 

معنی اعداد نشان دهنده  ویسکوزیته ی  روغن موتور چیست؟

 

ويسکوزيته يا گرانروی ، يک مختصر فيزيکی سيالات است ، که به مقاومت آنها در برابر جريان يافتن بستگی دارد . به طور مثال آب دارای ويسکوزيته پايين و عسل دارای ويسکوزيته بالايی است ، ويسکوزيته مايعات تابعی است از دما ، بدين معنا که با افزايش دما ويسکوزيته کم و با کاهش دما ويسکوزيته افزايش می يابد . ويسکوزيته در مورد روغن به طور عاميانه ، با نام وزن نيز شناخته می شود .
 
روغنها با ويسکوزيته های مختلف برای شرايط آب و هوايی مختلف توليد می شوند ، استفاده از روغن با ويسکوزيته بالا در زمستان ؛ روانکاری موتور را تا زمان گرم شدن به تاخير انداخته و در اين مدت روغن به تمامی قسمتهای موتور نخواهد رسيد ، همچنين استفاده از روغن با ويسکوزيته پايين در تابستان نيز باعث سايش قطعات موتور می گردد . پس انتخاب ويسکوزيته مناسب برای روغن موتور يک خودرو ، کاملا تابع شرايط آب و هوايی است ، که البته اخيرا وجود روغنهای چهار فصل ( Multi Grade ) يا همان چند ويسکوزيته ، نياز به تغيير روغن ، به نسبت تغيير فصل يا شرايط آب و هوايی را تا حدودی بر طر ف نموده است ، اما استفاده از تنها يک نوع روغن چهار فصل از نوع مينرال برای تمامی فصول نيز با توجه به دلايلی که در ادامه توضيح داده خواهد شد ، پيشنهاد نمی شود .
 
 
کد SAE در روغنهای چهار فصل به صورت دو جزئی است ، که عدد اول که به همراه حرف W می باشد ،مربوط به پايين ترين ويسکوزيته آن روغن و عدد دوم معرف بالاترين ويسکوزيته آن روغن است .اما همانطور که ذکر شد ، روغنهای چند ويسکوزيته بواسطه افزودن پليمر به روغن ساخته می شوند ، اين پليمرها به روغن اجازه می دهند تا در دماهای مختلف ويسکوزيته های مختلفی داشته باشد ، در هوای سرد پليمرها در خود جمع شده و باعث جريان يافتن راحت تر روغن می گردند و در گرما نيز پليمرها شروع به باز شدن به صورت زنجيره های بلند نموده و روغن غليظ می گردد ، اما اين افزايش و کاهش ويسکوزيته تنها تا حد مشخص شده برای همان روغن است ، مثلا يک روغن ۱۰W-30 روغنی است با ويسکوزيته ۱۰ که در زمان گرم شدن ويسکوزتر از ۳۰ نخواهد شد ؛ يعنی اگر مثلا اين روغن در دمای ۱۰۰ درجه به ويسکوزيته ۳۰ برسد ، در دماهای بالاتر نيز ويسکوزيته ای بيش از ۳۰ پيدا نخواهد کرد ، که اين امر بواسطه مقدار پليمر افزوده شده برای دستيابی به عدد حداکثر ۳۰ برای روغن ۱۰W-30 می باشد .
 
 
آنچه که بايد در استفاده از اين نوع روغنها بخصوص در مناطق سردسير مد نظر قرار گيرد ، انتخاب روغن با کمترين فاصله ويسکوزيته است ؛ بدين معنا که در زمستان با توجه به کمترين دمای منطقه سکونتتان و در تابستان با توجه به گرمترين دما ، روغن مطلوب را انتخاب نماييد و از استفاده از روغنهايی که از دماهای بسيار بالا تا دماهای بسيار پايين را ساپورت می کنند ، بپرهيزيد ، چرا که پليمرهای موجود در اين نوع روغنها بسيار زياد می باشند و اين پليمرها پس از مدتی شکسته شده و با رسوبات موجود در روغن ترکيب می شوند ، که اين امر می تواند باعث چسبيدن رينگ و يا مشکلاتی از اين قبيل شود ( ضرر استفاده از اين روغنها در موتورهای ديزلی بيشتر است ) ، روغنهای ۵W-50 ، ۵W-40 ، ۵W-30 و ۱۰W-40 با گستره ۲۵ تا ۴۵ تايی از اين قبيل روغنها هستند  (روغنهای سنتتيک و نيمه سنتتيک از اين قاعده مستثنی هستند ) . شايد بگوييد روغن ۲۰W-50 نيز روغنی است با گستره ۳۰ تايی ، مشابه ۱۰W-40 ، اما چنين نيست ، چرا که ۲۰W-50 از پايه سنگين تر ۲۰ شروع می شود و برای ويسکوز شدن و رسيدن به عدد ۵۰ نياز به پليمر بسيار کمتری دارد تا روغن ۱۰W-40 که دارای پايه ۱۰ می باشد و بايد توانايی رسيدن به عدد ۴۰ را دارا باشد . از اينرو ، روغنهای ۱۰W-40 مينرال توسط کمتر خودروسازی توصيه می شود و حتی برخی کارخانجات استفاده از آنرا مساوی با خارج شدن خودرو از گارانتی می دانند .
 
 
سطح کیفیت روغن موتور پیشنهادی برای برخی خودروهای سبک:
 
 

۱) پیکان(۱۶۰۰-اردی)SE

ویسکوزیته 20W-50

 

۲) پژو SG 4  

ویسکوزیته 20W-50/10W-40

 

۳) پژو SJ 206 

ویسکوزیته 10W-50/10W-40

 

۴) ماکسیما SJ 

ویسکوزیته 5W-30

 

۵) نیسان پاترولSE

ویسکوزیته 5W-30

 

۶) رنو ۵ (سپند)SE

ویسکوزیته 10W-40

 

۷) پی کی SF , SG

ویسکوزیته 20W-50

 

۸) پرایدSF ,SG

ویسکوزیته 20W-50

 

۹) زانتیا SJ

ویسکوزیته 10W-40

 

۱۰) رنو ۲۱ SG

ویسکوزیته 10W-40

 

۱۱) مزدا SE 1600  

ویسکوزیته 10W-40

 

۱۲) تویوتا کارینا SC ,SD,SE

ویسکوزیته 5W-30

 

۱۳) فولکس(گلف – پاسات)SE

ویسکوزیته 10W-40

 

۱۴) اپل(کورسا-استرا)SG

ویسکوزیته 5W-30

 

۱۵) دوو(سیلو – ماتیز)SJ

ویسکوزیته 20W-50

 

۱۶) بنز(SG(1998 0 1985

ویسکوزیته 5W-30

 

۱۷) بنز(۱۹۹۸ به بعد) SJ 

ویسکوزیته 5W-30